List do Pana Jerzego Baczyńskiego Prezesa i Redaktora Naczelnego Tygodnika „POLITYKA” – pisze Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej dr Grzegorz Kucharewicz

Strona główna > Aktualności > List do Pana Jerzego Baczyńskiego Prezesa i Redaktora Naczelnego Tygodnika „POLITYKA” – pisze Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej dr Grzegorz Kucharewicz

Aktualności, 29 kwietnia 2013

Naczelna Izba Aptekarska

Warszawa, 24 kwietnia 2013 r.

Szanowny Pan
JERZY BACZYŃSKI
Prezes i Redaktor Naczelny
Tygodnik „Polityka’’
POLITYKA Spółka z o.o.

W imieniu samorządu aptekarskiego, który z mocy ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich reprezentuje zawód aptekarza, broni jego interesów oraz troszczy się o zachowanie godności i niezależności zawodu (art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2), wyrażam stanowczy protest w związku z zamieszczeniem na str. 55 tygodnika „Polityka” (nr 16, 17-23 kwietnia 2013 r.) „materiału informacyjnego” pod tytułem „DO ZOBACZENIA W APTECE”. Publikowanie na stronach redakcyjnych opiniotwórczego tygodnia „Polityka” tekstu reklamowego, który nie jest umieszczony w ramce i opatrzony nadtytułem „promocja” lub „reklama”, a ponadto graficznie upodabnia się do kolumn redakcyjnych „Polityki”, jest sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz ogólnie przyjętymi regułami etycznymi obowiązującymi wydawców, redakcje i dziennikarzy. Przede wszystkim jednak jest to ewidentnie sprzeczne z „Zasadami publikacji ogłoszeń i reklam” w ogólnopolskim tygodniku „Polityka”, zamieszczonymi na stronie internetowej wydawnictwa (www.polityka.pl), a ponadto – w ocenie samorządu aptekarskiego – rażąco narusza zasady „Kodeksu Etyki Reklamy”.

Warunki sprzedaży reklam w tygodniku „Polityka” określone zostały we wspomnianych wyżej „Zasadach publikacji ogłoszeń i reklam”. Punkt 3 „Warunków sprzedaży reklam” stanowi: „Wywiady i artykuły reklamowe/promocyjne płatne są według cen kolumn redakcyjnych w zależności od zajętej powierzchni. (…) Gotowe wywiady i artykuły reklamowe/promocyjne publikowane są w ramce i opatrzone nadtytułem ‹‹promocja›› lub ‹‹reklama››. Nie będą przyjmowane do publikacji materiały upodabniające się graficznie do kolumn redakcyjnych POLITYKI”. Nie ulega wątpliwości, że publikacja tekstu zamieszczonego w numerze 16 (2904) na str. 55 tygodnika rażąco łamie te zasady. Ponadto czytelników „Polityki” może wprowadzić w błąd nadtytuł „materiał informacyjny” umieszczony nad tytułem „DO ZOBACZENIA W APTECE”. Informacja to podstawowe narzędzie komunikowania się z odbiorcą (czytelnikiem), a jej ważną cechą jest neutralność. Zarówno nadtytuł, jak i umieszczenie tekstu na stronie redakcyjnej w formie graficznej zbliżonej do innych artykułów w tygodniku sugerują, że jest to informacja prasowa, a ta przecież nie powinna zawierać treści reklamowych lub promocyjnych. W tej sytuacji wydawca „Polityki”, godząc się na publikację tekstu promującego sieć aptek Dbam o Zdrowie, w ocenie samorządu aptekarskiego naruszył również zasady wynikające z „Karty Etycznej Mediów”.

Publikacja ta, naszym zdaniem, łamie także podstawowe zasady „Kodeksu Etyki Reklamy”, a w szczególności art. 8, art. 9 i art. 10 tegoż Kodeksu. Art. 9 stanowi: „Reklamodawca, promujący, pośrednik i środki przekazu, każdy wyłącznie w zakresie swojej działalności dotyczącej reklamy, będzie przestrzegał zasady, aby odbiorca reklamy powstałej lub rozpowszechnianej z jego udziałem mógł zawsze zidentyfikować, że dany przekaz jest reklamą”. Tymczasem wydawca „Polityki”, lekceważąc własne „Zasady publikacji ogłoszeń i reklam”, w ocenie samorządu aptekarskiego naruszył również przytoczony wyżej artykuł „Kodeksu Etyki Reklamy”. Pragnę także przypomnieć, że zgodnie z art. 8 Kodeksu, „reklama nie może nadużywać zaufania odbiorcy, ani też wykorzystywać jego braku doświadczenia lub wiedzy”, a użyte w reklamie terminy i dane statystyczne „muszą wskazywać źródło oraz nie mogą być używane w sposób wprowadzający w błąd” (art. 10).

Tekst reklamowy „DO ZOBACZENIA W APTECE” zaczyna się od zdania: „Celem aktywności sieci aptek Dbam o Zdrowie jest zapewnienie pacjentom opieki farmaceutycznej na najwyższym poziomie”. Otóż pragnę podkreślić, że zgodnie z art. 2a ust. 1 pkt 7 ustawy o izbach aptekarskich, „wykonywanie zawodu farmaceuty ma na celu ochronę zdrowia publicznego i obejmuje udzielanie usług farmaceutycznych polegających” między innymi na „sprawowaniu opieki farmaceutycznej polegającej na dokumentowanym procesie, w którym farmaceuta, współpracując z pacjentem i lekarzem, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawidłowym przebiegiem farmakoterapii w celu uzyskania określonych jej efektów poprawiających jakość życia pacjenta”. Zdaniem przedstawicieli najważniejszych środowisk zrzeszających polskich farmaceutów, „działania podjęte przez spółkę DOZ, wykorzystujące opiekę farmaceutyczną do działań marketingowych mających na celu zwiększenie woluminu sprzedaży leków oferowanych przez wybrane apteki współpracujące bądź współzależne od spółki DOZ nie mają nic wspólnego z podstawowymi zadaniami opieki farmaceutycznej” (pismo do ministra zdrowia Bartosza Arłukowicza z dnia 9 lutego 2012 r., pod którym podpisali się między innymi: prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, dziekan Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, członek Zespołu ds. Wdrażania Opieki farmaceutycznej do Aptek w Polsce; prof. dr hab. Jerzy Pluta, prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego; dr Grzegorz Kucharewicz, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej; dr Tadeusz Bąbelek, sekretarz Naczelnej Rady Aptekarskiej i prezes Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej; dr Grzegorz Pakulski, członek Naczelnej Rady Aptekarskiej i prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej w Kaliszu). „Autorzy programu DOZ tak bardzo zaangażowali się w działania mające na celu ukrycie rzeczywistych swych intencji, jakimi są reklama i promocja wyłącznie ich aptek oraz dostosowanie ich dawnego programu lojalnościowego do nowych realiów prawnych, że nie zadali sobie trudu zapoznania się z głównymi, podstawowymi działaniami, które wyróżniają opiekę farmaceutyczną od wielu innych działań wykonywanych przez aptekarzy i apteki na rzecz pacjenta. Tymczasem sprzeczny z ideą opieki farmaceutycznej jest jakikolwiek proces rabatowania czy zachęcania do zwiększenia zakupu leków oraz stosowania nagród dla pacjentów uczestniczących w programie lojalnościowym” – piszą autorzy wspomnianego listu do ministra zdrowia.

W uzasadnieniu wyroku z 25 stycznia 2013 r., oddalającym skargę DOZ SA na decyzję Głównego Inspektora Farmaceutycznego z 14 września 2012 r. w przedmiocie nakazu zaprzestania prowadzenia niezgodnej z przepisami reklamy apteki, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał jednoznacznie: „Opisane działania skarżącej stanowiły zachętę dla klientów do nabywania wyłącznie w aptece objętej Programem oferowanych w tej aptece produktów, reklamując tę, a nie inną aptekę. Zachętą tą były udzielane w konkretnej aptece rabaty na produkty nierefundowane, natomiast środkiem do osiągnięcia celu w postaci zwiększenia sprzedaży była reklama tylko apteki objętej Programem, w rozumieniu art. 94a ust. 1 ustawy – Prawo farmaceutyczne, nazywana przez skarżącą programem o charakterze lojalnościowym. Innymi słowy, reklama Programu była ściśle powiązana z reklamą konkretnej apteki, którą Program obejmował, zachęcając do nabywania wyłącznie w takiej aptece leków nierefundowanych, gdyż tylko w takiej aptece leki te były sprzedawane z rabatem”. Tak więc Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, że spółka DOZ złamała prawo, a konkretnie naruszyła przepisy ustawy – Prawo farmaceutyczne dotyczące zakazu reklamy aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności.

Wadliwie skonstruowany zakaz reklamy aptek i punktów aptecznych, uchwalony w znowelizowanej w 2007 r. ustawie – Prawo farmaceutyczne, zawierający wiele istotnych wyłączeń, spowodował rozpowszechnienie się różnych patologicznych praktyk, godzących w wizerunek apteki jako placówki ochrony zdrowia publicznego. Ustawa o refundacji leków zapoczątkowała oczekiwaną od dawna reformę rynku farmaceutycznego. Naczelna Rada Aptekarska z zadowoleniem przyjęła uchwalenie przepisów zakazujących reklamy aptek i stosowania wszelkich form zachęty odnoszących się do produktów leczniczych finansowanych ze środków publicznych. Regulacje te zmierzają bowiem do przywrócenia właściwej roli apteki jako placówki ochrony zdrowia i farmaceuty jako osoby wykonującej zawód zaufania publicznego.

Pragnę podkreślić, że w Polsce nie mogą reklamować swojej działalności przedstawiciele innych zawodów zaufania publicznego, w tym lekarze, pielęgniarki, weterynarze i prawnicy. Nie mogą się reklamować szpitale, kancelarie prawne i lecznice weterynaryjne. Niestety, przepisy zakazujące reklamy aptek są permanentnie łamane. Co więcej, przeciwnicy sztywnych cen i jednakowych odpłatności na leki refundowane oraz zakazu reklamy aptek, a wśród nich przedstawiciele wpływowych grup biznesu i podmiotów, które osiągały ogromne korzyści z chaosu panującego na rynku farmaceutycznym, nasilili ostatnio kampanię przeciwko ustawie o refundacji leków, wciągając w te działania media. Celem szeroko zakrojonej kampanii medialnej jest wywarcie presji zarówno na opinię publiczną, jak i na organy państwa odpowiedzialne za przestrzeganie przepisów ustawy refundacyjnej i ustawy – Prawo farmaceutyczne. Redakcja „Polityki”, pisma opiniotwórczego z dużymi tradycjami, nie powinna brać udziału w tej grze, godząc się na instrumentalne traktowanie tygodnika przez organizatorów wspomnianej kampanii. O sytuacji na rynku farmaceutycznym i problemach polskiego aptekarstwa społeczeństwo powinno być informowane zgodnie z zasadami prawdy, obiektywizmu, uczciwości i odpowiedzialności, jakie wynikają z „Karty Etycznej Mediów”.

dr Grzegorz Kucharewicz

Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej